Vergeving of vergelding? Iedereen heeft met deze keuzes te maken, want met dit thema worden we al ons hele leven geconfronteerd. Van jongs af aan moet je kiezen hoe je omgaat met onrecht dat je wordt aangedaan.
Een jongetje pakt steeds dingen af waar jij mee aan het spelen was en iedere keer komt hij daar mee weg. Wat doe je? Een meisje zet steeds anderen tegen jou op, omdat ze leugens over jou vertelt die iedereen steeds geloofd. Wat doe je? Het lijken kleine onschuldige dingen uit de kindertijd, maar hoe je met deze dingen omgaat kan heel bepalend zijn voor een gelukkig of ongelukkig leven. We weten hoe b.v. pestgedrag iemands leven kan ruïneren.
Wat te denken van andere onrechtvaardige dingen als:
- Bedrog in je huwelijk
- Onrechtvaardige behandeling door de overheid
- Verkrachting en incest
- Valse beschuldigingen
- Lichamelijke en of geestelijke gevolgen van andermans fouten (aangereden door een dronken bestuurder)
- Buiten de familie of vriendengroep worden gesloten door jaloezie en bedrog
- Weggepest worden op je werk
Zo kunnen we nog wel eventjes doorgaan. Dergelijke gebeurtenissen kunnen een einde maken aan een gelukkig leven en het begin zijn van een hoop ellende. Als dit soort dingen je overkomen, kom je automatisch voor de keuze te staan: “vergeving of vergelding?”.
Je zou je af kunnen vragen, waarom alleen deze twee opties? Misschien is jouw standpunt: wat mij is aangedaan wil ik niet vergeven, maar ik wil het ook niet vergelden. Ik heb het achter mij gelaten. Ik besteed er geen aandacht meer aan. Ik ben doorgegaan met het leven. Dat lijkt een heel volwassen gedachte en misschien kom je heel sterk over als je dat kunt, maar het is naïef om te denken dat het zo werkt. Alhoewel je je bewustzijn wel aardig voor de gek – en onder de duim – kunt houden, in je onderbewustzijn gaan de effecten van wat je is aangedaan gewoon door. Je zult de symptomen misschien nooit in verband brengen met dat wat je hebt weggestopt, maar dat verband is er wel.
Bewezen feit: Je onderbewustzijn bepaalt je leven.
Zonder dat je het je realiseert heb je een keuze gemaakt voor vergelding en de wrok en haatgevoelens doen hun vernietigend werk toch wel. Zelfs nog meer in je onderbewust zijn dan in je bewustzijn. Dat beïnvloed je gedrag, je gevoelens, je geestelijke gezondheid en zelfs je lichamelijke gezondheid. Dit lezen we ook in de Bijbel:
“Een blij hart doet het lichaam goed, maar een ontmoedigde geest maakt ziek.” (Spreuken 17:22 BOEK)
“Een vrolijk hart geeft een blij gezicht, maar een treurig hart knakt de geest.” (Spreuken 15:13 BOEK)
Paulus geeft in de Bijbel een wijs advies:
“Doe alle wrok, woede en haat uit uw leven weg.” (Efeziërs 4:31a BOEK)
Stop het niet weg, maar DOE het weg, want het is een monster.
Er is niets zo ziekmakend als het koesteren of onderdrukken van haat en wrok!
En er is maar één manier om van haat en wrok gevoelens af te komen en dat is vergeving.
Corrie ten Boom was verzetsstrijdster in de 2e wereldoorlog en overleefde het concentratiekamp. Ze schrijft:
Sinds het einde van de oorlog had ik een tehuis in Holland voor slachtoffers van de Nazi wreedheden. Degenen die in staat waren hun vroegere vijanden te vergeven, konden terugkeren naar de buitenwereld en hun levens herbouwen, onafhankelijk van hun lichamelijke- en geestelijke littekens. Degenen die voedsel gaven aan hun bitterheid bleven invalide. Zo eenvoudig en zo verschrikkelijk was dat.
Wrok en haat leidt tot blijvende invaliditeit. Als je niet kunt vergeven, maar gevoelens van haat en wrok koestert, bewust of onbewust, word je steeds opnieuw getroffen door het kwaad of onrecht dat je is aangedaan. Niet vergeven is zelf de gifbeker drinken in de hoop dat de ander sterft. Vergeven is een tegengif tegen zelfvernietiging. Of anders gezegd: Vergeven is een gevangene bevrijden en ontdekken dat jij die gevangene was. Je weet misschien dat vergeven een advies uit de Bijbel is, maar niet alleen de Bijbel komt met dat advies. Als je op internet gaat speuren, vanuit verschillende geloven en spirituele stromingen, of wetenschappelijk artikelen leest over de kijk op vergeving vanuit de psychologie, dan komt het heel veel op het zelfde neer: vergeving maakt vrij! Maar vergeven is niet genoeg, de volgende stap is loslaten.
Wanneer is de tijd om wat te doen?
Waarin de Bijbel zich duidelijk onderscheid ten opzichte van de vele andere adviezen om te vergeven, is dat vergeving vanuit de Bijbel bestaat uit twee onderdelen met twee heel verschillende doelen. Het eerste deel heeft te maken met het loskomen van de negatieve invloed die een gebeurtenis in je leven heeft gehad, maar ook nog steeds heeft. Je kunt je nog steeds boos maken over…, of je ondervindt nog steeds de nadelen van…, of er zijn nog steeds momenten dat je hoopt dat je hem of haar voor de auto krijgt, of een hak kunt zetten. Kortom, wrok en haat zorgen ervoor dat het effect van dat wat je is aangedaan door gaat. Hoe kom je van deze gevoelens af waarvan niet de dader, maar jij last van hebt? Vergeven klinkt prachtig en is ook waar, maar hoe doe je dat dan en wie kan dat opbrengen? Zeker wanneer iemand niet, of in jouw ogen onvoldoende, wordt gestraft en geen berouw heeft over dat wat jou is aangedaan. Je kunt toch niet maar zo de pijn, het verdriet, het gemis, de ellende aan de kant schuiven en zeggen: zand erover. Nee dat kan ook niet en daarom leidt dit in de praktijk tot het verschuiven van de wrok en haat van je bewustzijn, naar je onderbewustzijn. Dat geeft het idee wat opgeruimd te hebben, maar in werkelijkheid is het nog steeds aanwezig.
Paulus zei:
“Doe alle wrok, woede en haat uit uw leven weg.” (Efeziërs 4:31a BOEK)
Volgens de Bijbel is er maar één oplossing is die werkt:
“Neem geen wraak, vrienden, maar laat God rechter zijn. Want er staat geschreven: Ik ben het die wraak neemt; ik zal het hun vergelden, zegt de Heer.” (Romeinen 12:19 GNB)
Vanaf het moment dat je gaat zien en geloven dat God echt bestaat en echt het goede met je voor heeft, wordt loslaten van de dingen die je zijn aangedaan gemakkelijker. Dit is de 1e en belangrijkste stap in het proces van vergeving. Je hoeft er alleen maar voor te kiezen!
Vergeven is niet:
- Het goedkeuren van het gedrag van de ander.
- Het verontschuldigen van het gedrag van de ander.
- Zeggen dat de misstap niet belangrijk is.
- Zeggen dat jij niet belangrijk bent.
- Contact moeten houden met die persoon die jou wat heeft aangedaan.
- Automatisch de misstap vergeten.
- Geloven dat het geen pijn deed, terwijl het nog steeds pijn doet.
- Geloven dat God het goed vond wat er gebeurd is.
- Geloven dat het niet goed is dat je boos bent over die misstap.
- Zeggen dat het gedrag van de ander ongestraft moet blijven.
Vergeven is in eerste instantie jouw claim op rechtvaardiging toevertrouwen/overdragen aan God die rechter is, dat is loslaten! En de Bijbelse opdracht om te vergeven is niet om de dader te beschermen, maar om jou te beschermen.
Het tweede deel van vergeving is gericht op genade! Misschien zal degene die jou wat heeft aangedaan nooit om genade (vergeving) vragen. Misschien leeft de persoon in kwestie niet meer. Misschien ontmoet je hem of haar nooit meer, maar als dat wel gebeurd kan het zijn dat er een beroep op jouw genade wordt gedaan. Dan moet je bereid zijn om dat te doen, want anders blijkt dat je alsnog gekozen hebt voor vergelding. Waarom zou je dat doen? Hoe je het ook went of keert, ieder mens maakt fouten en we zijn allemaal in meer of mindere mate afhankelijk van genade. Als genade voor jou noodzakelijk en wenselijk is, waarom zou je die genade dan een ander onthouden. De Bijbel zegt zelfs dat ieder mens afhankelijk is van Gods genade om echt gelukkig te kunnen worden. En dat die genade groter is dan welke genade dan ook die aan wordt gevraagd een ander te geven. Je kunt onmogelijk gelukkig zijn, je kunt onmogelijk echte liefde ervaren als God niet genadig zou zijn en bereid is om jou je zonden te vergeven. Maar die genade van God kun je niet ontvangen als je zelf niet bereid bent om genadig en vergevend te zijn, vandaar de regel in het onze Vader:
“Vergeef ons onze schulden, zoals ook wij onze schuldenaren vergeven.” (Mattheus 6:12 HSV)
Vergeven van anderen, genadig zijn naar anderen, is een voorwaarde om ook Gods genade en vergeving te leren kennen. Eén geruststelling, je hoeft iemand pas echt in woorden te vergeven als hij of zij je daarom vraag en als blijkt dat er echt sprake is van berouw, maar je moet al wel, dat hoort namelijk bij het loslaten, bereid zijn om vergeving uit te spreken mocht iemand bij je komen en berouw hebben over zijn fouten. Toen Petrus op een gegeven moment uitlegde aan zijn Joodse volksgenoten dat zij ten opzichte van God grote fouten hadden gemaakt, gaf Petrus het volgende advies:
“Heb er dus berouw over en bekeer u tot God; dan zal Hij uw zonden wegdoen, zodat een tijd van verfrissing aanbreekt als u met de Here leeft.” (Handelingen 3:19 BOEK)
In de Bijbel zien we dat vergeving, het daadwerkelijk kwijtschelden, altijd vooraf wordt gegaan door berouw. Berouw maakt de weg vrij naar echte vergeving. Het tweede deel bestaat uit een uitgestoken hand, een verlangen naar herstel van de verbroken relatie, maar dat herstel kan pas plaats vinden als er sprake is van berouw.
Samengevat tot slot..
Vergeven maakt in de eerste instantie óns vrij. God draagt ons op elkaar te vergeven zoals ook wij vergeven zijn. Vergeven is ook loslaten. De rechtvaardiging aan God overlaten.
Het is belangrijk om je te realiseren wat de kracht van vergeving is. In de eerste plaats dat wij vergeven zijn voor onze zonden. En van daaruit dat wij ook vergevingsgezind worden. Dat ons hart veranderd. Dat we bereid zijn om ook anderen te vergeven vanuit de kracht van God.
God wil dat we vrij worden van boosheid, wrok en haat. Dat hoort niet bij God. God is rechter, hij is rechtvaardig. Hij zál vergelden. We mogen het overlaten aan Hem. Hierdoor worden wij vrij en mogen wij van een vrij leven genieten. vrij van wrok, haat, boosheid en negatieve gedachten die ons leven kunnen beheersen. Bewust of onbewust. Jezus wil ons vrij maken en ons hart veranderen. Wat een perspectief!